سرویس جهان مشرق- ژوئن ۲۰۱۶ بود که مردم انگلستان با رأی ۵۲ درصدی به برگزیت، مقدمات یک فرآیند زمانبر و پرهزینه را شروع کردند. حالا توافق ۵۹۹ صفحه‌ای برگزیت با اتحادیه اروپا پس از گذر از تصویب کابینه بریتانیا و پارلمان اروپا، در مرحله سوم باید به تصویب مجلس بریتانیا برسد تا شرایط خروج نرم لندن از اتحادیه را در مارس ۲۰۱۹ میلادی فراهم کند.

جزئیات توافق

۱- دوره گذار یا دوره اجرا از مارس ۲۰۱۹ تا آخر دسامبر ۲۰۲۰ به طول می‌انجامد. در این دوره، بریتانیا از عضویت در نهادهای اتحادیه اروپا خارج می‌شود، اما همکاری‌هایش را ادامه داده و به قوانین اتحادیه پایبند می‌ماند. این دوره تنها برای یک دوره دیگر امکان تمدید دارد.

۲- بریتانیا باید به تدریج، باقی‌مانده تعهدات مالی خود به اتحادیه اروپا را بپردازد که برآوردها حاکی از مبلغِ دست‌کم ۳۹ میلیارد پوند دارد. اگر دوره گذار، تمدید شد، این مبلغ نیز افزایش خواهد یافت.

۳- شهروندان بریتانیایی که در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ساکن شده‌ و فعالیت دارند، و شهروندان کشورهای اروپایی که در بریتانیا ساکن شده و فعالیت دارند، می‌توانند از مزایای اقامت برخوردار بمانند. البته ابهامات زیادی در مورد این بند وجود دارد و احتمالاً در ماه‌ها و سال‌های آینده تضاد منافع این دو گروه از شهروندان با سایر اروپاییان مطرح خواهد بود.

دانلود متن ۵۹۹ صفحه‌ای سند اجرایی برگزیت

۴- ایرلند شمالی هم روابط تجاری بیشتر و آسانتری با اتحادیه خواهد داشت و هم بیش از سایر بخش‌های بریتانیا با قوانین اتحادیه همخوان می‌ماند. با این حال اگر یک توافق تجاری بلندمدت میان جمهوری ایرلند و ایرلند شمالی تا پایان ۲۰۲۰ منعقد نشود و دوره گذار نیز تمدید نشود، بریتانیا تضمین می‌دهد یک منطقه تجارت آزاد در نظر گرفته خواهد شد تا صدمه‌ای به زنجیزه تولید و صادرات کالا از دو سوی مرزها وارد نشود. بریتانیا نمی‌تواند به تنهایی به تضمین تجاریِ یادشده پایان دهد و باید در این زمینه موافقت اتحادیه را به دست آورد.

این قسمت از توافقنامه که به Bachstop مشهور شده، تأثیرگذارترین بر روابط آینده بریتانیا و اتحادیه و جنجالی‌ترین از نظر هواداران و مخالفان برگزیت شده است.

۵- همکاری‌های امنیتی میان بریتانیا و اتحادیه اروپا کماکان ادامه خواهد یافت، اگر چه به نظر می‌رسد در عمل دشواری‌هایی وجود داشته باشد. در واقع خروج بریتانیا از اتحادیه راه را برای رفع اختلاف نظر میان قدرت‌های نظامی اتحادیه که اکنون شامل آلمان و فرانسه و در مرحله بعد، اسپانیا و ایتالیا می‌شود، بازکرده است. در سال‌های گذشته فرانسه نسبت به همراهی‌های بریتانیا با سیاست بین‌المللیِ واشینگتن مقاومت می‌کرد.

۶- توافق‌نامه دیگری باید میان بریتانیا و اتحادیه اروپا در مورد دسترسی دو طرف به آب‌های مقابل برای ماهیگیری و دسترسی به بازار مقابل برای فروش محصولات دریایی تنظیم و منعقد شود.

۷- کمیته مشترکی برای تعیین پیامدهای خروج بریتانیا از اتحادیه بر تأثیر قوانین و احکام دیوان دادگستری اروپا تشکیل خواهد شد. احکام آن دیوان تا پایان دوره گذار در بریتانیا نافذ است اما پس از تشکیل قلمرو گمرکی در مرزهای بریتانیا و اتحادیه اروپا دیوان دادگستری اتحادیه نمی‌تواند مستقیم و مستقلاً در مورد منازعاتِ مربوطه تصمیم بگیرد اگر چه تفسیر قوانین و احکام اتحادیه بر عهده دیوان است. جمله آخر نشان می‌دهد دیوان دادگستری اروپا همچنان سایه‌اش را بر سر روابط بریتانیا با اتحادیه حفظ خواهد کرد.

۸- بریتانیا از جامعه انرژی اتمی اروپا (Euratom) خارج می‌شود.

به جز سند اصلی، یک سند راهبردی کوتاه در مورد روابط دو طرف در سال‌های آتی نیز تنظیم شده که ضمانت اجرایی ندارد.

دانلود متن ۲۶ صفحه‌ای بیانیه سیاسی برگزیت

چهار چالش ترزا می

۱- برخی از هم‌حزبی‌های ترزا می در پارلمان بریتانیا نسبت به مفاد توافق وی و اتحادیه اروپا واکنش منفی نشان داده‌اند. برای مثال ایندپندنت گزارش داده که الیور رابینز که در گفتگوهای برگزیت با اتحادیه اروپا نیز نقش مؤثری ایفا می‌کند به نخست‌وزیر هشدار داده که اصل موسوم به Backstop بریتانیا را در قوانین کنترلی اتحادیه اروپا نگه می‌دارد زیرا تضمینی وجود ندارد که مذاکرات تجاری به موفقیت بیانجامد.

بوریس جانسون، وزیر خارجه مستعفی بریتانیا هم از هم‌حزبی‌های ترزا می که در نشست حزب اتحادیه‌گرایان دموکراتیک سخن می‌گفت، مفاد توافقنامه در مورد روابط بریتانیا و ایرلند را موجبِ آن دانست که بریتانیا تا سال‌ها تحت اختیارات اتحادیه باقی بماند. او با کنایه به فیلم معروف تایتانیک گفت وقت آن است که کوه یخ را به مردم نشان دهیم.

رابرت هالفن وزیر پیشین کابینه ترزا می و از نمایندگان محافظه‌کار مجلس نیز در توییتی اعلام کرد به توافقی که میلیاردها پوند از پول مردم را به اتحادیه بدهد و در عوض، چیز کمی تحویل بگیرد رأی نخواهد داد.

۲- مسأله دیگری که بسیاری از هواداران برگزیت را حتی از مردمی که به حزب محافظه‌کار رأی داده‌اند، ناخشنود می‌سازد، مبلغی که است که بریتانیا باید به عنوان باقی‌مانده تعهداتش به اتحادیه پرداخت کند. برای بسیاری از آنها قابل توجیه نیست چرا چنین مبلغی باید از بودجه دولت و جیب مردم به اتحادیه‌ای پرداخت شود که قرار بود بریتانیا از شر آن راحت شود و حتی هنوز شرایط دقیق همکاری اقتصادی آن در آینده با لندن مشخص نشده است.

در واقع هواداران برگزیت نگران هستند که خروج بریتانیا از اتحادیه، نهایتاً با این شرایط گسترده و پیچیده فقط نامِ خروج را داشته باشد، اما عملاً آن قدر همکاری‌ها ادامه یابد و اصطلاحاً این خروج، «نرم» باشد که روابط دو طرف تفاوت جدی با پیش از برگزیت نداشته باشد.

۳- تلاش برخی نمایندگان حزب محافطه‌کار علیه ترزا می موجب شده بررسی لایحه برگزیت عملاً به رأی اعتمادی به ترزا می تبدیل شود. در واقع برخی مخالفان داخلی ترزا می در حزب محافظه‌کار بر آن شده‌اند تا با تمهیدِ عدم تصویب برگزیت در مجلس، وی را از کار برکنار سازند.

با این حال به نظر می‌رسد آنها مأموریت سختی را در پیش گرفته‌اند زیرا اولاً برکناری ترزا می در چنین شرایطی به یک شکست و خاطره تلخ از حزب محافظه‌کار در افکار عمومی مردم بریتانیا تبدیل می‌شود، ثانیاً تعدادی از نمایندگان حزب رقیب یعنی حزب کارگر نیز از توافقنامه‌ای که ترزا می تنظیم کرده، حمایت کرده‌اند.

۴- ترامپ که پیش از این رویکرد مثبتی به جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا داشت و برخی سران اتحادیه را با اظهارنظرهایش در این باره رنجانده بود، پس از تصویب توافق ترزا می در اتحادیه بدون اینکه بگوید دقیقاً به کدام بخش از این سند ۵۹۹ صفحه‌ای اشاره دارد، گفت ممکن است جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا امکان توافق اقتصادیِ دوجانبه واشینگتن و لندن را تحت تأثیر قرار دهد. مشخص نیست این واکنش او بر اثر اطلاعات نادرستی صورت گرفته که به وی داده شده،‌ یا واقعاً انتقادی به توافق‌نامه داشته و احتمالاً آن را با لندن در میان گذاشته است.

تیر آخر در چله می

ترزا می در نامه‌ای خطاب به مردم بریتانیا از آنها خواست، چه پیش از این به برگزیت رأی داده‌اند و چه مخالف آن بوده‌اند، اولاً مانند او با جان و دل از لایحه او و توافقش با اتحادیه اروپا حمایت کنند، و ثانیاً پس از تصویب آن در مجلس، جدال داخلی که بر اثر طرح موضوع خروج از اتحادیه چند سالی است بر سیاست بریتانیا سایه انداخته است را پایان دهند و دیگر از برچسب‌هایی چون «Leave» و «Remain» استفاده نکنند.

او در این نامه که تاریخ ۲۴ نوامبر ۲۰۱۸ بر روی آن درج شده، آورده است «این توافقی خواهد بود در راستای منافع ملی ما، توافقی که به نفع همه کشور و همه مردم ما خواهد بود، چه به برگزیت رأی مثبت داده باشید و چه منفی. این توافق بر مبنای نتایج همه‌پرسی شکل گرفته است». او ادامه داد ما از این پس مرزهایمان را کنترل می‌کنیم و فقط کسانی را راه می‌دهیم که از «مهارت یا استعداد» خاصی برخوردارند. همچنین دیگر نیاز نیست سالیانه مبلغ هنگفتی به اتحادیه بپردازیم و یا دیوان دادگستری اروپا در قوانین‌مان دخالت کند.

ترزا می اذعان کرد «سیاست مشترک کشاورزی» و «سیاست مشترک ماهیگیری» که در اتحادیه تدوین شده بود، موجب «ناکامی» برای کشاورزان و ساحل‌نشینان بریتانیایی شده و با خروج از اتحادیه از شر آن راحت خواهند شد.

او نهایتاً با اطمینان از حمایت مجلس نسبت به توافق، گفت «باید کشور را برای آینده‌ای بسازیم که واقعاً به نفع همه باشد». به نظر می‌رسد او در کسب رأی مجلس موفق خواهد شد اما اثبات اینکه برگزیت، توافقی به نفع همگان است یا نه، سال‌ها زمان نیاز دارد.

منابع

https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/brexit-deal-backstop-withdraw-guarantee-theresa-may-warning-adviser-oliver-robbins-a8664351.html

http://www.bbc.com/news/uk-politics-32810887

https://www.express.co.uk/news/politics/1049924/brexit-news-latest-deal-uk-eu-theresa-may-brexit-vote-today-letter

https://www.gov.uk/government/publications/pm-letter-to-the-nation-24-november-2018